Progresywne

Jak to działa

Progresywny układ centralnego smarowania jest prostym i funkcjonalnym rozwiązaniem przewidzianym do niewielkich maszyn i urządzeń. Układ tego typu zasilany jest z pompy, do której przyłączone są rozdzielacze progresywne.

Rozdzielacz główny (pierwszego stopnia) rozprowadza smar do rozdzielaczy drugiego stopnia, a te z kolei do punktów smarowania. W przypadku niewielkiej liczby punktów wystarczające jest zastosowanie tylko rozdzielacza pierwszego stopnia zasilającego bezpośrednio punkty smarowania.

Progresywny układ centralnego smarowania zasila się pompą ręczną, pneumatyczną lub elektryczną. Może to być także pompa wieloprzewodowa, w której wykorzystuje się tylko jedno wyjście (pompy te zostały opisane w rozdziale dotyczącym układów wieloprzewodowych). Najczęściej stosowane są pompy z silnikiem elektrycznym. Pompy pneumatyczne mają zastosowanie tam, gdzie nie ma możliwości podłączenia napięcie zasilającego lub uniemożliwiają to względy bezpieczeństwa. Tam też można zastosować pompy ręczne, dodatkowo wykorzystywane w układach, w których smarowanie odbywa się rzadko albo, gdy nie ma żadnego źródła energii.

Regulacja ilości środka smarnego dostarczanego do punktu smarowania może odbywać się na dwa sposoby.

Po pierwsze można regulować wydajnością pompy poprzez nastawienie odpowiedniego czasu pracy pompy i czasu przerwy pomiędzy kolejnymi cyklami. Regulacja taka dotyczy całego układu i zmiana tych parametrów może być prowadzona podczas bieżącej eksploatacji. Możliwości takie daje zastosowanie w pompie sterownika lub podłączenia pompy do zewnętrznej szafy sterowniczej. Pozwala to na dobór odpowiedniej ilości środka smarnego podawanego do całego układu. Należy pamiętać o tym, że zalecenia dotyczące częstotliwości smarowania i ilości środka smarnego, które mają być podawane do węzłów tarcia zamieszczone w dokumentacji maszyny często podawane są bez uwzględnienia zastosowania układów automatycznego smarowania. Jest powszechnym, że optymalne dawki środka smarnego podawane w układzie centralnego smarowania są znacznie niższe od tych, które zalecają producenci maszyn przy smarowaniu ręcznym. To pozwala zmniejszyć zarówno zużycie środka smarnego, jak też zanieczyszczenie otoczenia a także zużycie energii napędzającej maszynę.

Drugi sposób dostosowywania układu do potrzeb smarowanej maszyny odbywa się poprzez grupowanie wyjść i jest prowadzony indywidualnie dla każdego punktu na etapie projektowania. Wprowadzanie zmian w trakcie montażu oraz eksploatacji nie zawsze jest możliwe.

Możliwość grupowania wyjść wynika z zasady pracy rozdzielacza, który podaje na każde wyjście taką samą porcję smaru (dla rozdzielacza typu SSV jest to 0,2 cm3 na jeden cykl). Jeżeli do niektórych punktów smarowania powinna zostać podana większa porcja smaru niż do innych to można to osiągnąć przez grupowanie wyjść.

Zaślepienie jednego wyjścia (np. nr 7) przy pomocy specjalnej zaślepki powoduje, że środek smarny z tego wyjścia zostanie podany do następnego po tej samej stronie (odpowiednio nr 5). Czyli na to wyjście zostanie podana podwójna porcja smaru. Jeśli istnieje taka potrzeba można zaślepić kilka wyjść rozdzielacza po tej samej stronie (np. nr 8 i 6). Wtedy na ostatnim wyjściu otrzymamy porcję wielokrotną (potrójna porcja na wyjściu nr 4). W ten prosty sposób można sterować proporcjami pomiędzy ilościami środka smarnego, docierającego z rozdzielacza pierwszego stopnia do rozdzielaczy drugiego stopnia oraz z tych ostatnich do punktów smarowania.

Takie grupowanie wyjść nie może jednak być prowadzone zupełnie dowolnie. Powinno ono być przeprowadzone na etapie projektowania przez osobę, która przeszła szkolenie i zapoznała się z zasadą działania rozdzielacza progresywnego.

Wady i zalety

Zalety układów progresywnych	Wady układów progresywnych
stosunkowo niski koszt układu proste monitorowanie pracy całego układu prosta budowa i obsługa niezawodność systemu wysokie ciśnienia pracy mała wrażliwość na zmiany temperatury precyzyjne dawkowanie środka smarnego modułowa budowa umożliwiająca łatwą rozbudowę różnorodność wariantów i typów mała ilość środka smarnego pozostająca w układzie	ograniczenie rozległości układu wrażliwość na zanieczyszczenia

Zastosowanie

Układy progresywne przeznaczone są do podawania olejów o lepkości powyżej 40 cST i smarów o klasie konsystencji do 2 wg NLGI. Liczba punktów smarowania typowego układu progresywnego nie przekracza 200. Idealnie nadają się do układów o niewielkim lub średnim zapotrzebowaniu punktów na środek smarny.

Jeśli mają pracować w zakresie temperatur ujemnych (do -25 °C) oraz podawać smar w drugiej klasie konsystencji to odległość do najdalszego punktu nie powinna być większa niż 15 m (licząc po długości przewodów). Gdy temperatury otoczenia nie są niższe niż 0 °C i / lub stosowany będzie rzadszy smar to odległości te mogą być większe.

Układy te mogą pracować okresowo lub ciągle (choć należy to do rzadkości), zarówno w systemach utraceniowych jak i obiegowych.

Często wykorzystuje się je do smarowania pojazdów (ciągniki, autobusy) i roboczych maszyn jezdnych (ładowarki, koparki, maszyny rolnicze, górnicze, budowlane). W przemyśle znajdują natomiast zastosowanie na mniejszych stacjonarnych maszynach i urządzeniach.

Zakres stosowania układów progresywnych
Rodzaj środka smarnego	olej o lepkości od 40 cST lub smar o klasie konsystencji do 2 wg NLGI
Liczba punktów smarowania	do ok. 200
Odległość od pompy do najdalszego punktu smarowania	15 m (dla smaru klasy 2 i w temp. do -25°C)
Zapotrzebowanie punktów na środek smarny	niewielkie lub średnie
Zakres temperatur pracy	od -25 do +70 °C